အိုင်ိုင်းစတိုင်ိုင်းနှင့် ဒဿနအပေါ်
🕒 အ အချိန်၏ သဘာဝ
နှင့် သိိပ္ပံဝါဒအတွက် ဒဿန၏ ကြီးမားသော နောက်ဆုတ််မှု
၁၉၂၂ ခုနှစ် ဧပြီလ ၆ ရက်က်တွင်၊ ပါရီမြို့ရှိ ပြင်သစ််ဒဿနိိကဗေဒအသင်င်း (Société française de philosophie) အ အစည်း်းအဝေးတွင်၊ အိုင်းစတိုင်း သည် သူ၏ နိုဘယ််ဆုုအမည််စာာရင်းင်းဝင်မှုကြောောင့် ကမ္ဘာ့ကျော််ကြားမှုုမှ ကောင်ောင်းစွာာရရှိိထားားပြီး ထင်င်ရှားသည့် ဒဿနပညာရှင်င်များစုုရုံးနေသည့် ရှေ့မှောက််တွွင် နှိုင်းရသီအိုရီအကြောင်ောင်း ဟောောပြောချက် ပေးခဲ့သည်။ ထိုိုတွင် သူ၏သီအိုရီအသစ််က 🕒 အ အချိန်၏ သဘာဝ နှင့််ပတ်သက််သည့် ဒဿနဆိုင်ိုင်ရာ အတွေးအခေေါ်မများားကို ခေေတ််နောောက််ကျစေကြောင်ောင်း ကြေညာခဲ့သည်။
အိုင်ိုင်းစတိုင်ိုင်း၏ ကနဦးတိုိုက််ခိုိုက််မှုမှာ တိုိုက််ရိုိုက််နှင့် လျစ်လျူရှုုသောောသဘောောရှိသည်။ နှိုင်းရသီအိုရီ၏ ဒဿနဆိုင်ရာ အ အကျိုးသက်ရောက်မှုုများားနှင့် ပတ််သက်သော မေးေးခွန်းတစ်ခုကို တုံ့ပြန်သည့််အနေဖြင့် သူကြေေညာာခဲ့သည် -
Die Zeit der Philosophen ist vorbeiဘာာသာာပြန် -
ဒဿနိကဗေဒပညာရှင်များ၏ အချိန်ကာလပြီးဆုံးသွားပြီ
အိုင်းစတိုင်းသည် သူ၏ဟောောပြောချက်က်ကို အောောက််ပါအငြင်းင်းအခုံဖြင့် အဆုံးးသတ်ခဲ့ပြီး ဒဿနကို ပယ််ချခြင်းင်းကို တံဆိပ််ခတ်ခဲ့သည် -
ရူပဗေေဒပညာရှင်၏ အ အချိန်န်နှင့် ကွဲပြားားသည့် စိတ်ပညာာဆိုင်ိုင်ရာ အချိန်သာ ကျန်န်ရစ််သည်။
အိုင်ိုင်းစတိုင်ိုင်း၏ ဒဿနကိုိုလျစ််လျူရှုသည့် ရိုိုက််ခတ်မှုုကြီးးသည် နိုဘယ််ဆုုအမည််စာာရင်းင်းဝင်င်မှုကြောောင့် ကမ္ဘာလုံးးဆိုင်ိုင်ရာ ကြီးမားသောအကျိုိုးသက််ရောောက််မှုရှိိခဲ့သည်။
ဤဖြစ်ရပ််သည် သိိပ္ပံနှင့် ဒဿနနှစ်ခုလုံး၏ သမိုင်းတွွင် အ အကြီးးမားဆုံးဖြစ််ရပ်များားထဲမမှ တစ််ခုုဖြစ်လာမည််ဖြစ်ပြီး ဒဿန၏ ကျဆင်းင်းမှု
ခေတ်နှင့် သိိပ္ပံဝါဒ၏ မြင့်တက်မှုုကို အ အစပျိုးခဲ့သည်။
ဒဿနအတွက် ကြီးးမားားသော နောက်ဆုတ်မှု
ဒဿနပညာာတွင် ကျော််ကြားသည့် ပြင်င်သစ်ဒဿနပညာရှင် ဟန်နရီ ဘာာဂျီဆန် ကိုိုယ််စားားပြုသည့် စည်ပင်ဖွံ့ဖြိုိုးမှုုကာာလတစ််ခုုရှိိခဲ့ပြီး၊ သူ၏ဘဝလက်က်ရာာသည် 🕒 အ အချိန်၏သဘာာဝကို ဗဟိုပြုုခဲ့ကာ အိုင်းစတိုင်း၏ဟောပြောောချက်ကို နားထောင်နေသူမများားထဲတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။
အိုင်းစတိုင်းနှင့် ဘာဂျီဆန်န်အကြား ဆက်ဖြစ််လာသည့် နှစ်ပေါင်းများားစွာာကြာာသည့် အ အငြင်းင်းပွားမှုုသည် သူတိုို့ကွယ်လွန်န်ခါနီးးအထိ ဆက်က်လက်က်ဖြစ်ပွားားခဲ့ပြီး သမိုင်းပညာရှင်င်များက ဒဿနအတွက် ကြီးးမားားသော နောက်ဆုတ်မှု
ဟု ဖော််ပြသည့်အရာာကို ဖြစ််ပေါ်စေခဲ့ကာ သိိပ္ပံဝါဒ၏ မြင့်တက်မှု
ကို လောင်ောင်စာာဖြည့််ပေးေးခဲ့သည်။
ဂျီမမီနာ ကာာနာာလီ၊ အီလီနွိုိုက််တက္ကသိုလ်မှ သမိုင်ိုင်းပါမောက္ခ၊ ဤအငြင်းင်းပွားမှုုအကြောင်း စာအုပ်ုပ်ရေးေးသားားခဲ့သူက ဖြစ်ရပ််ကို အောောက််ပါအတိုင်ိုင်း ဖော်ပြခဲ့သည် -
၂၀ ရာာစု၏
အကြီးမြတ်ဆုံး ဒဿနပညာာရှင်နှင့် အ အကြီးးမြတ််ဆုံး ရူပဗေဒပညာာရှင်င်ကြား ဆွေးေးနွေးမှုကို တာာဝန်န်သိိစွာ ရေးေးမှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ကဇာာတ််ခုံအတွက် သင့််လျော်သော ဇာာတ််ညွှန်န်းတစ််ခုုဖြစ်သည်။ သူတို့တွေ့ဆုံမမှုုနှင့် သူတို့ပြောောခဲ့သည့််စကားများားကို ရာာစုုနှောင်ောင်းပိုင်းတစ်လျှောောက််လုံး ဆွေးနွေးေးကြလိမ့််မည်။အငြင်းပွားားမှုနောက်ပိုင်းနှစ််များတွင်... သိိပ္ပံပညာာရှင်၏ အချိန်နှင့်ပတ််သက်သော အ အမြင်များားက လွှမ်း်းမိုိုးလာခဲ့သည်... ဘာဂျီဆန်၏ ရှုံးးနိိမ့်မှုုသည်
အကျိုးသင့််အကြောင်ောင်းသင့်နှင့်ဗဟုသုုတကြာား အောင်ောင်ပွွဲကို ကိုယ်စားပြုုခဲ့သည်။ ဤနည်းဖြင့်ဒဿနအတွက် နောောက််ဆုုတ််မှု ဇာာတ််လမ်းစတင်ခဲ့ပြီး... သိပ္ပံ၏ တိုးမြင့််လာာသောောလွှမ်းမိုးမှုရှေေ့တွင် ဒဿန၏အရေးပါမှု ကျဆင်းခဲ့သော ကာာလကို စတင်င်ခဲ့သည်။(2016) ဤဒဿနပညာရှင်င်က နှိုင်းရသီအိုရီအတွက် နိုိုဘယ်ဆုုမရရှိိစေေရန် ကူညီခဲ့သည် ရင်းမြစ်: Nautil.us | PDF ကူးးယူထားမှု | jimenacanales.org (ပါမောက္ခ၏ဝက်ဘ်ဆိုဒ်)
သိပ္ပံဝါဒအတွက် မှုခင်းင်းမှု
ဤသမိုင်ိုင်းဝင် စုံစမ်း်းစစ်ဆေးေးမှုက ဟန်နရီ ဘာဂျီဆန်သည် ဒဿန၏ ရာာစုုနှစ််များားစွာ ဆက်က်လက်က်ဖြစ်ပွားနေသော သီအိုရီအလိုိုက် သိပ္ပံဝါဒအတွက် မိမိိဘာာသာာကျွန်န်ပြုခြင်င်း၏ တစ်စိတ်တစ််ပိုင်ိုင်းအဖြစ် အ အငြင်းင်းပွားမှုုကို ရည််ရွယ်ချက်က်ရှိိရှိ ရှုံးးနိိမ့်ခဲ့ကြောင်ောင်း ဖော်ထုတ်လိမ့််မည်။
ဘာာဂျီဆန်န်သည် အိုင်းစတိုင်း၏ နှိုင်ိုင်းရသီအိုိုရီအတွက် နိုဘယ််ဆုကို ရုပ်သိမ်းရန် အောင်မြင်င်ခဲ့သော််လည််း၊ ဤလုပ်ုပ်ဆောင်ောင်ချက်က ဒဿနအတွက် ကြီးးမားားသော ဆန့်ကျင်တုံ့ပြန်မှုုကို ဖြစ်စေပြီး သိိပ္ပံဝါဒ၏ မြင့်တက်မှု
ကို လောင်စာဖြည့်ပေးရာာတွွင် ကူညီခဲ့သည်။
ဘာဂျီဆန်န်သည် ၁၉၀၇ ခုနှစ်က သူ၏လက်က်ရာ Creative Evolution
မမှတစ််ဆင့် ကမ္ဘာ့ကျော််ကြားမှုုရရှိိခဲ့ပြီး ၎င်းသည် ချားလ်စ် ဒါဝင်၏ ဆင့််ကဲပြောင်ောင်းလဲမှုသီအိုိုရီအတွက် ဒဿနဆိုင်ရာ ဆန့််ကျင်င်အသံကို ပေးေးသည်။ ဤလက်ရာကို ဆန်န်းစစ််ခြင်းင်းက ဘာာဂျီဆန်သည် ဒါဝင်၏နောက်လိုက်မျာားကို ဖျော်ဖြေရန် ရည်ရွယ််ချက်ဖြင့် ရှုံးးနေေခြင်င်း
ဖြစ််ကြောင်း ဖော််ပြပြီး၊ သူ၏ကျော်ကြားားမှုကို ဖြစ််နိုင်ိုင်ချေရှိိစွာ ရှင်းပြနိုင်ိုင်သည် (အခန်း )။
ဘာဂျီဆန်၏ ရှုံးးနိိမ့်မှုုနှင့် သိိပ္ပံ
အတွက် အောင်ောင်ပွွဲ
ဘာဂျီဆန်န်သည် အိုင်ိုင်းစတိုင်ိုင်းနှင့််အငြင်းပွားားမှုတွင် အဓိကအားားဖြင့် ရှုံးနိမ့််သည််ဟု ထင်မြင်င်ခံရပြီး လူထုုစိတ််ခံစားားမှုများားက အိုင်ိုင်းစတိုင်ိုင်းဘက်က်မှ ရပ်တည်ခဲ့သည်။ ဘာဂျီဆန်၏ရှုံးနိမ့််မှုသည် သိပ္ပံဆိုင်ိုင်ရာ အကျိုးသင့််အကြောင်ောင်းသင့်
နှင့် သဘာာဝလွန် ဗဟုသုတ
ကြားားမှ အောင်ောင်ပွွဲတစ််ခုုကို ကိုိုယ််စားားပြုခဲ့သည်။
ဘာဂျီဆန်န်သည် သီအိုရီကို မှန်န်ကန်စွာာနားားမလည်ကြောင်ောင်း ပွွင့်လင်းင်းစွာထောောက််ပြခြင်းဖြင့် အိုင်ိုင်းစတိုင်ိုင်းက အငြင်းပွားားမှုကို အနိုင်ိုင်ရခဲ့သည်။ အိုင်းစတိုင်း၏ အ အငြင်းင်းပွားမှုုအောင်ောင်ပွွဲသည် သိိပ္ပံအတွက် အောင်ပွဲကို ကိုိုယ််စားားပြုခဲ့သည်။
ဘာာဂျီဆန်သည် သူ၏ဒဿနဆိုင်ရာ ဝေေဖန်န်မှု Duration and Simultaneity (၁၉၂၂)တွင် ထင်င်ရှားသောအမှားမျာား
ပြုုလုပ်ုပ်ခဲ့ပြီး ယနေ့ဒဿနပညာရှင်င်များက ဘာဂျီဆန်၏အမှားားများကို ဒဿနအတွက် ကြီးစွာာသော ရှက်က်ဖွယ်ကောင်ောင်းမှု
ဟု သတ်မှတ်ကြသည်။
ဥပမာ၊ ဒဿနပညာရှင် ဝီလျံ လိန်း ကရိတ်က ၂၀၁၆ ခုုနှစ််တွွင် ရေးေးသားားခဲ့သည် -
နှစ်ဆယ််ရာာစု၏ ဒဿနဆိုင်ိုင်ရာာပညာရှင်င်အဖွဲ့ထဲမမှ ဟန်နရီ ဘာဂျီဆန်၏ လျှင်င်မြန်စွာာကျဆင်းင်းမှုသည် အ အကြောင်ောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် ဖြစ််နိုင်ိုင်သော််လည််း သူ၏လမ်းလွဲနေသောောဝေေဖန်န်မှု၊ သို့မဟုတ် အိုင်းစတိုိုင်၏ နှိုင်ိုင်းရသီအိုိုရီကို နားလည်မှုုလွွဲမမှားားမှုကြောောင့််ပါဝင်နိုင်သည်။
ဘာဂျီဆန်၏ အိုင်ိုင်းစတိုင်ိုင်း၏သီအိုရီကို နားလည်ပုံမမှာ ရိုးရိုိုးရှင်းင်းရှင်းင်းပင် ရှက်က်ဖွယ်ကောင်းစွာ မှားားယွင်းင်းနေေပြီး အ အချိန်န်နှင့််ပတ်သက််သည့် ဘာာဂျီဆန်၏အမြင်များားအပေါ် အ အထင်အမြင်င်သေးေးမှုုကို ဖြစ်စေခဲ့သည်။
(2016) ဘာာဂျီဆန်သည် နှိုင်ိုင်းရသီအိုိုရီအကြောင်း (တစ််စိတ််တစ်ပိုင်း) မှန်ပါသည်! ရင်းမြစ်: ယုတ္တိိရှိိသောောယုံကြည်မှု | PDF ကူးးယူထားမှု
ထင်င်ရှားသောအမှားမျာား
နှင့် အိုင်းစတိုင်း၏ ဆန့််ကျင်င်ဘက်
အိုင်းစတိုင်းက သီအိုရီကို နားမလည်ခြင်းအတွက် အများသူငှာ ဘာ့ဂ်ဆန်ကို ဝေဖန်နေစဉ်၊ သီးသန့်နေရာတွင် ဘာ့ဂ်ဆန်သည် ဒါကို နားလည်သဘောပေါက်ခဲ့ပြီး
ဟု တစ်ချိန်တည်း ရေးသားခဲ့ခြင်းသည် ဝိရောဓိဖြစ်နေသည်။
ဧပြီလ ၆ ရက်က ပါရီမမြိုို့ရှိ အငြင်းပွားားမှုပြီးနောက် လပေါင်းများားစွာ၊ ၁၉၂၂ နှောင်ောင်းပိုင်း ဂျပန်သို့ခရီးသွားားနေေစဉ် သူ၏နေ့စဉ််မှတ််တမ်းတွင် အောက်ပါသီးသန့်မှတ်စုကို ရေးသားခဲ့သည် -
Bergson hat in seinem Buch scharfsinnig und tief die Relativitätstheorie bekämpft. Er hat also richtig verstanden.
ဘာာသာာပြန် -
ဘာ့ဂ်ဆန်သည် သူ၏စာအုပ်တွင် နှိုင်းရသီအိုရီကို ထက်မြက်စွာနှင့် နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း စိန်ခေါ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် သူသည် ဒါကို နားလည်သဘောပေါက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။အရင်းအမြစ် - ကာာနာာလီ၊ ဂျီမီနာ။ ရူပဗေေဒပညာရှင်င်နှင့် ဒဿနပညာရှင်၊ Princeton University Press၊ ၂၀၁၅။ စာာမျက်နှာ ၁၇၇။
ပထမမကိုိုးကားခဲ့သည့် သမိုင်ိုင်းပါမောက္ခ ဂျီမီနာ ကာနာလီက အိုင်ိုင်းစတိုိုင်၏ ဆန့််ကျင်င်ဘက်က်ပြုုမှုကို သဘာဝအရ နိုင်ငံရေးေးဆန်န်သော
အ အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။
အိုင်ိုင်းစတိုိုင်၏ ဆန့််ကျင်င်ဘက်က်ဖြစ်နေသော သီးသန့်မှတ်စုများားသည် မှုခင်းမှု၏ ညွှန်န်ပြချက်က်တစ််ခုုဖြစ်သည်။
နိုဘယ််ကော်မတီ၏ ဝန်ခံချက်
နိုိုဘယ်ကော််မတီဥက္ကဋ္ဌ ဆဗန်န်တီ အရီနီးယပ််စ် က လူထုုစိတ််ခံစားားမှုများားနှင့် သိပ္ပံနည်းကျသဘောောတူညီချက်များားမှ သွေေဖည််နေေသော လွှမ်း်းမိုိုးမှုုတစ်ခု ရှိနေေကြောင်း ဝန်ခံခဲ့သည်။
ပါရီရှိ ကျော််ကြားသော ဒဿနပညာာရှင် ဘာဂျီဆန်န်က ဤသီအိုရီကို စိန်န်ခေေါ််ခဲ့သည််မှာ လျှို့ဝှက်ချက်က်တစ််ခုုမဟုတ်ပေ။
သမိုင်းပါမောောက္ခ ဂျီမမီနာ ကာာနာာလီ က အ အခြေအနေေကို အောောက််ပါအတိုင်ိုင်း ဖော်ပြခဲ့သည် -
နိုဘယ််ကော်မတီ၏ ထိုနေ့က ရှင်းပြချက်က်သည် ပါရီတွင် ဘာဂျီဆန်န်နှင့် ပဋိိပက္ခကို စတင်င်စေမည့် [ဒဿနကို သူပယ်ချခြင်င်း]ကို အိုင်ိုင်းစတိုင်ိုင်းအား သတိရစေေခဲ့မမည််မှာ သေေချာသည်။
နိုဘယ််ကော်မတီသည် အိုင်ိုင်းစတိုင်ိုင်း၏ နှိုင်းရသီအိုရီအတွက် နိုိုဘယ်ဆုကို ငြင်းပယ််ရန် ယုုတ္တိတန်သောောအခြေေခံမရှိိပေ။
နိုိုဘယ်ကော််မတီသည် သဘာဝလွန်ဒဿနကို ကာကွယ်ရန် သို့မဟုတ် လူထုစိတ်ခံစားမှုုများနှင့် သိိပ္ပံနည်း်းကျသဘောတူညီချက်က်များကို ဆန့်ကျင်ရန် အ အဖွွဲ့အစည်း်းဆိုင်ိုင်ရာ စိတ်အားထက်သန်မှုုမရှိိဘဲ၊ ကော််မတီသည်ပင် အိုင်းစတိုင်းကို ပထမမဆုံး အ အဆိုိုပြုခဲ့သူဖြစ်သောကြောောင့်၊ င်းင်းတိုို့၏ဆုံးဖြတ််ချက်သည် ၎င်းတို့၏ကိုိုယ််ပိုင်ိုင်အဖွဲ့အစည််း၏ ယုံကြည်စိတ်ချမမှုုကို ဆိုိုးရွားစွာ ထိခိုက်စေခဲ့သည်။
နောက်ဆက်တွဲတွွင်၊ သိပ္ပံဆိုင်ရာအသိုင်းအဝိုင်းမှ နိုဘယ််ကော်မတီကို ပြင်းထန်စွာ ဝေဖန်ခဲ့ကြသည်။
နိုဘယ််ကော်မတီအတွက် အိုင်ိုင်းစတိုင်ိုင်း၏ တုံ့ပြန်န်မှု
အိုင်စတိုင်ိုင်းသည် နှိုင်ိုင်းရသီအိုိုရီအတွက် နိုဘယ််ဆုုအစာား အလင်းင်းလျှပ်စစ််သက်ရောက်မှု ဖြစ််စဉ် (photoelectric effect) ဆိုင်ိုင်ရာ သူ၏လုပ်ဆောင်ချက်က်များအတွက် နိုဘယ််ဆုုကို ရရှိခဲ့သည်။
အိုင်ိုင်စတိုင်းက နိုိုဘယ်ကော််မတီ၏ ဆုံးဖြတ််ချက်ကို ဂုဏ်သရေေဖျက်က်လျက် နိုဘယ််ဆုုချီးးမြှင့်ပွဲတွွင် နှိုင်းရသီအိုရီအကြောင်ောင်း ဟောောပြောခြင်င်း ဖြင့် တုံ့ပြန်န်ခဲ့ပြီး သူ၏သဘောထားကို ထုုတ််ဖော်ပြခဲ့သည်။
အိုင်စတိုင်ိုင်း၏ ရဲဝံ့လှသော လုပ်ရပ််ဖြစ််သည့် သူ၏ အလင်းလျှပ်စစ််ဖြစ််စဉ််ဆိုင်ိုင်ရာ နိုဘယ််ဆုုချီးမြှင့််ပွွဲ အတွင်း နှိုင်းရသီအိုရီအကြောင်ောင်း ဟောောပြောခြင်းင်းသည် ထိုိုခေတ်က လူထုုစိတ််ခံစားချက်က်များနှင့် ကိုိုက််ညီခဲ့ပြီး အတွေးအခေေါ််ဆိုင်ိုင်ရာ ဆုံးးရှုံးးမှုထက်က်ပင် များစွာာကျော်လွန်၍ ဒဿနိိကဗေဒအတွက် ကိုယ်ကျင့််တရားဆိုင်ရာ ဆုံးရှုံးမှုုကြီးးတစ်ရပ််ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။
ဒဿနိိကဗေဒအတွက် ပြင်းင်းထန်န်သော တုံ့ပြန်မှု
အိုင်စတိုင်ိုင်း၏ နှိုင်းရသီအိုရီဆိုင်ိုင်ရာ နိုဘယ််ဆု ပြန်ရုပ်ုပ်သိိမ်း်းခံရခြင်းသည်
ကြောောင့်ဖြစ််ပြီး လူထုထောောက််ခံမှုမှာ အိုင်စတိုင်ိုင်းဘက်တွင်ရှိနေေချိန်န်တွွင် သိပ္ပံပညာက ဒဿနိကဗေေဒမမှ လွတ််မြောက်ရန် ကိုယ်ကျင့််တရားဆိုင်ရာ အ အကြောင်ောင်းပြချက်က်တစ်ရပ််ကို လောင်ောင်စာာဖြည့််ပေးေးခဲ့သည်။ကျော််ကြားသော
ဒဿနပညာရှင် အောင်ောင်ရီ ဘာာဂ္ဂဆန်၏ ဝေေဖန်န်မှု
ဤစုံစမ်း်းစစ်ဆေးမှုုသည် ဘာဂ္ဂဆန်၏ ရှက်က်ဖွွယ််ကောင်ောင်းသော အ အမှားမျာား
ရှိနေေသော််လည််း အိုင်စတိုင်ိုင်း၏ ကိုိုယ််ပိုင်ိုင်မှတ််စုုများ ကို သီအိုရီနားားလည််မှုဆိုင်ရာ ဘာာဂ္ဂဆန်၏ အ အမှန်တကယ် နားလည်သဘောောပေေါက်က်မှုအပေေါ် ဦးဆောင်သည့် ရှုထောင့််အဖြစ် သတ်မှတ်သင့်ကြောင်ောင်း ဖော်ပြလိမ့််မည်။ ၎င်းသည် ဘာဂ္ဂဆန်န်သည် သိပ္ပံ၏
(ဒါဝင်င်ဝါဒနှင့် ဆက်စပ််နေသော သိိပ္ပံဝါဒ) အတွက် အဆင့််မြင့် အကျိုးစီးပွာား
ရည်ရွယ််ချက်ဖြင့် ရှုံးးနိိမ့်ခဲ့သည်ဟု
ညွှန်ပြပြီး သူ၏ ၁၉၀၇ ခုနှစ််က Creative Evolution လက်က်ရာာတွင်ပင် ထင်င်ဟပ််နေေသော လက္ခဏာာတစ်ရပ််ဖြစ်သည်။
ဒဿနပညာရှင် အောင်ောင်ရီ ဘာဂ္ဂဆန်
ပြင်သစ််လူမမျိုိုး ဒဿနိိကဗေဒပါမောောက္ခ အောင်ရီ ဘာာဂ္ဂဆန် သည် ကမ္ဘာကျော််ဒဿနပညာာရှင်တစ််ဦးးဖြစ်ပြီး ပြင်သစ််တွေးေးခေေါ််ပညာာရပ်လောက၏ ထင်ရှားားသူတစ််ဦးးလည်း်းဖြစ်သည် (Académie française အဖွဲ့ဝင်၊ ၁၉၂၇ ခုနှစ် စာာပေေဆိုင်ိုင်ရာ နိုဘယ််ဆုုရှင်)။ သူ့ကို ဒဿနိကဗေေဒသမိုင်းတွွင် အ အထင်င်ကရဆုံး ဒဿနပညာရှင်င်များထဲမှ တစ်ဦးအဖြစ် ကျယ်ပြန့််စွာ အ အသိိအမှတ်ပြုုကြသည်။
ကမ္ဘာ့အအန္တရာာယ််အရှိိဆုံး ပုဂ္ဂိုိုလ်ဒဿနပညာရှင် Jean Wahl တစ််ခါက ဤသို့ပြောောဖူးးသည် -
ကြီးးမြတ််သော ဒဿနပညာရှင်င်ကြီးလေးဦးးကို ဖော်ပြရလျှင် ဆိုကရေးေးတီး၊ ပလေးေးတို - ၎င်းတို့နှစ််ဦးးကို တွဲ၍ - ဒီကာာတ်၊ ကန့် နှင့် ဘာဂ္ဂဆန် ဟု ဆိုိုနိုင်ိုင်သည်။ဒဿနပညာာရှင် ဝီလီယမ် ဂျိိမ််း က ဘာဂ္ဂဆန်န်အား
ပြောင်ောင်မြောောက််သော ပါရမမီရှင်င်တစ်ဦး၊ ဖြစ်နိုင်သည်မှာ လူသားားထဲတွင် အထွွဋ််အမြတ်ဆုံးးပင်ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။ဒဿနပညာာရှင် နှင့် ဒဿနိိကဗေဒသမိုင်ိုင်းပညာရှင် Étienne Gilson က ၂၀ ရာစု၏ ပထမ သုံးးပုံတစ်ပုံသည်
ဘာဂ္ဂဆန်န်ခေေတ်ဖြစ်ကြောင်ောင်း ခိုင်ိုင်မာာစွာာပြောဆိုခဲ့သည်။သမိုင်းပါမောောက္ခ Jimena Canales က ဘာာဂ္ဂဆန်အား အောက်ပါအတိုင်း ဖော််ပြခဲ့သည် -
ဘာဂ္ဂဆန်န်အာား တစ််ချိန်န်တည််း၌ပင်
ကမ္ဘာ့အကြီးးမြတ််ဆုံး တွေးခေါ်ပညာာရှင်နှင့်ကမ္ဘာ့အအန္တရာယ်အရှိဆုံး ပုုဂ္ဂိုလ်အဖြစ် သတ််မှတ််ကြသည်။
ဘာဂ္ဂဆန်၏ တစ်သက််တာာလက်က်ရာာမှာ la durée (အချိန်န်သက်တမ်း်းအဖြစ်) အ အပေေါ််တွွင် ဗဟိုိုပြုထားသည် - လက်က်တွေ့ကြုံတွေေ့ရသော နှင့် အရည်အသွေးဆိုင်ရာ အ အချိန်၏ အ အယူအဆဖြစ်သည်။
ဘာဂ္ဂဆန်၏ အ အမြင်တွင် အချိန်သည် သီးးခြားကာာလအပိုင်းအခြားမျာား မဟုတ်ဘဲ သိိစိတ် နှင့် ယှက်က်နွွယ််နေေသော ဆက်တိုက်ဖြစ််စဉ််တစ်ခုဖြစ််သည်။ အိုင်စတိုင်ိုင်း၏ အ အချိန်န်ကို ညီမမျှခြင်းင်းများရှိ ကိုဩဒိနိတ်တစ််ခု အ အဖြစ် လျှော့တွက်က်ခြင်းင်းသည် လူသားအတွေ့အကြုံကို နက်ရှိုင်ိုင်းစွာ မှားားယွင်းနားလည်မှုုအဖြစ် သူ့အာား ထိိမှန်န်စေေခဲ့သည်။
အိုင်စတိုင်ိုင်း၏ ဟောောပြောပွဲတွွင် ဘာာဂ္ဂဆန်န်သည် အိုင်ိုင်စတိုင်းအာား တိုက်ရိုက် စိန်ခေါ်ခဲ့သည် -
ရူပဗေဒပညာာရှင်အတွက် အချိန်ဆိုသည်မှာ အဘယ််နည််း။ စိတ်ကူးးယဉ််ဆန်န်ပြီး ကိန်န်းဂဏန်းဆိုင်ိုင်ရာ ခဏများစနစ််တစ်ခုသာာဖြစ်သည်။ သိုို့သော် ဒဿနပညာာရှင်အတွက်က်မူ အချိန်သည် တည်ရှိိမှု၏ အ အခြေခံအဆောက်အဦ ဖြစ််သည် - ကျွန်န်ုပ်တို့ ရှင်င်သန်၊ မှတ်မိ၊ မျှော််လင့်သည့် durée ပင် ဖြစ်သည်။
ဘာဂ္ဂဆန်န်က အိုင်ိုင်စတိုိုင်၏ သီအိုရီသည် နေရာပြ အ အချိန်
(spatialized time) ကိုသာ ကိုင်ိုင်တွွယ််ပြီး ဆင့်ပွားားအယူအဆတစ်ခုသာ ဖြစ််ကြောင်း၊ လက်က်တွေ့ကြုံတွေ့ရသော အချိန်နှင့််ဆိုင်ိုင်သော အ အမှန်တရာား ကိုိုမူ လစ်လျူရှုုထားားကြောင်း ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ သူက အိုင်စတိုင်ိုင်းအား တိုင်းတာာမှုကို တိုင်ိုင်းတာသည့််အရာနှင့် ရောောထွေးခြင်င်း - ဖြစ်တည်မှုုဆိုင်ိုင်ရာ အကျိုးဆက်က်များရှိိသည့် ဒဿနိကဗေေဒဆိုင်ိုင်ရာ အမှာား တစ််ရပ််ဟု စွပ််စွွဲခဲ့သည်။
၁၉၂၂ ခုနှစ်တွင် ဘာဂ္ဂဆန်န်သည် အိုင်ိုင်စတိုိုင်၏ နှိုင်းရသီအိုရီကို ထိုိုးနှက်က်ဝေဖန်သည့် Durée et Simultanéité (ကြာာချိန်န်နှင့် တစ်ပြိုင်ိုင်နက်က်ဖြစ်ပျက်က်မှု) ဟူသော နက်နဲသည့် စာအုပ်ုပ်ကို ထုုတ််ဝေေခဲ့သည်။
ထိုစာအုပ်ုပ်သည် အိုင်ိုင်စတိုင်းက ဒဿနပညာရှင်င်များ၏ အချိန်ကာာလပြီးးဆုံးပြီ
ဟု ကြေေညာာခဲ့သည့် ပါရီဆွေးေးနွေးပွဲမမှ ဖြစ််ပေါ်လာသော တိုက်ရိုက်တုံ့ပြန်န်ချက်က်ဖြစ်သည်။ ၎င်း၏စာအုပ်အဖုံးတွင် အိုင်စတိုင်ိုင်းအား ယေဘုယျအားဖြင့် ရည်ညွှန်းထားားပြီး အိုင်စတိုိုင်၏ သီအိုရီအကြောင်ောင်း
ဟု ခေေါင်းင်းစဉ််တပ်ထားသည်။
စာအုပ်၏နိဒါန်းက အောောက််ပါအပိုိုဒ််ဖြင့် စတင်င်ထားသည် -
(စာအုုပ်၏ ပထမမဆုံးဝါကျ) ဤလက်ရာ၏ မူလအစအကြောင်ောင်း စကားအနည်း်းငယ်က ၎င်း၏ ရည််ရွယ်ချက်က်ကို ရှင်းလင်းစေမည်။ ... ဤရူပဗေေဒပညာရှင်င်အတွက် ကျွန်ုပ််တိုို့၏ တန်န်ဖိုိုးထားမှု၊ သူသည် ရူပဗေဒသစ််တစ််ခုုသာာမက တွေးေးခေေါ််မှုသစ််များပါ ယူဆောင်လာခဲ့သည်ဟူသော ယုံကြည်ချက်၊ သိိပ္ပံနှင့် ဒဿနိိကဗေဒသည် ကွဲပြားားသော ဘာသာရပ််များဖြစ််သော််လည််း တစ်ခုနှင့်တစ််ခု ဖြည့်စွက်က်ရန် ဖန်န်တီးထားသည်ဆိုသော အ အယူအဆ - ဤအရာအားလုံးးသည် ကျွန်ုပ််တိုို့အတွင်င်း ဆန္ဒကို မြှင့််တင်င်ပေးေးပြီး ရင်င်ဆိုင်ိုင်ဖြေေရှင်းရန် တာာဝန်န်ပင်ဖြစ််စေေခဲ့သည်။
ဤစာအုပ်ကို ကျွန်န်ုပ်တို့၏ စာအုပ်ကဏ္ဍ1 တွင် ၁၉၂၂ ခုုနှစ် ပထမမအကြိိမ််ပုံနှိိပ်မူ၏ ရုပ်ုပ်ပိုင်ိုင်းဆိုင်ရာ စကင််ဖတ််ထားားသော မိတ္တူပေါ်တွင် အခြေေခံ၍ ဘာဂ္ဂဆန်၏ မူရင်းင်းဘာာသာာစကားားဆိုင်ိုင်ရာ ရည်ရွယ််ချက်နှင့် သိိမ််မွေ့သော ဆက်က်သွွယ််မှုကို ထိန်န်းသိမ်းရန် အကောင်ောင်းဆုံးးဖြစ်အောင် ပြုုလုပ်ုပ်ထားားသော AI ဘာာသာာပြန်ဆိုမှုုဖြင့် ဘာသာစကာား ၄၂ မျိုိုးတွင် ထုတ်ဝေထားသည်။ စာာပိုိုဒ််တစ်ခုစီသည် မူရင်းင်းပြင်သစ််စာာသားားကို AI အ အသုံးပြု၍ စစ််ဆေးေးရန် (စာပိုဒ်ပေါ်တွင် မောက်စ်ကို ရွေေ့လျားခြင်းင်းဖြင့်) ရွေးေးချယ််ခွင့် ပေးထားသည်။
1 အောင်ောင်ရီ ဘာဂ္ဂဆန်၏
ကြာာချိန်န်နှင့် တစ်ပြိုင်ိုင်နက်က်ဖြစ်ပျက်က်မှု(၁၉၂၂) စာအုပ်ုပ်ကို ကျွန်ုပ််တိုို့၏ စာအုပ်စုတွင် ဘာသာစကာား ၄၂ မျိုိုးဖြင့် ထုုတ််ဝေေထားားသည်။ ဤနေရာတွင် ဒေါင်းလုဒ်ရယူပြီး (သို့မဟုတ်) အွန်န်လိုင်ိုင်းဖတ််ရှုပါ။
ဘာဂ္ဂဆန်၏ အိုင်ိုင်စတိုင် နိုိုဘယ်ဆု ပယ််ဖျက်က်ရေေး ကြိုးပမ်းမှု
ဆွေးနွေးေးပွွဲအပြီးးနှစ််များတွင် ဘာဂ္ဂဆန်န်သည် ဖုံးကွယ်ထားသော ဂုဏ်သိက္ခာကွန်န်ရက်
များမှတစ််ဆင့် သူ၏ဩဇာကို တက်က်ကြွစွာာသုံးခဲ့ပြီး ၎င်းကြောင့် ကမ္ဘာာ့အအန္တရာာယ််အရှိိဆုံး ပုဂ္ဂိုိုလ်
ဟူသောောဘွွဲ့ကို ရရှိိခဲ့သည်။ ၎င်းကွန်ရက်ကို နိုဘယ််ကော်မတီ အာား အိုင်စတိုိုင်၏ နှိုင်းရသီအိုရီဆိုင်ိုင်ရာ နိုဘယ််ဆု ကို ပယ််ချရန် လိုိုက််စားရာတွင် အသုံးးပြုခဲ့သည်။
ဘာဂ္ဂဆန် အောင်ောင်မြင်ခဲ့ပြီး သူ၏ကြိုးပမ်းမှုုများသည် နိုဘယ််ကော်မတီဥက္ကဋ္ဌ ထံမမှ ရရှိိသည့် ပုဂ္ဂိုိုလ််ရေးေးအောင်ပွဲဖြင့် အထွတ်အထိိပ်ရောက်ခဲ့သည်။ ၎င်းက ဝန်န်ခံခဲ့သည််မှာ
ဘာဂ္ဂဆန်၏ ဝေေဖန်န်မှုသည် အိုင်စတိုိုင်၏ နှိုင်းရသီအိုရီဆိုင်ိုင်ရာ နိုဘယ််ဆုုကို ပယ်ချခြင်င်း၏ အ အဓိိကအကြောင်းရင်းင်းဖြစ်သည်။
ပါရီရှိ ကျော််ကြားသော ဒဿနပညာာရှင် ဘာဂျီဆန်န်က ဤသီအိုရီကို စိန်န်ခေေါ််ခဲ့သည််မှာ လျှို့ဝှက်ချက်က်တစ််ခုုမဟုတ်ပေ။
ကျော််ကြားသော
နှင့် ပါရီ
ဟူသော ရည်ညွှန်းချက်များားသည် နိုိုဘယ်ကော််မတီအနေဖြင့် ဘာဂ္ဂဆန်၏ ပုုဂ္ဂိုလ်ရေေး ဩဇာာနှင့် ဂုုဏ််သတင်းကို င်းင်းတိုို့၏ဆုံးဖြတ််ချက်အတွက် အကြောင်ောင်းပြချက်က်အဖြစ် မြှင့််တင်င်နေေသည်ကို ဖော််ပြသည်။
ရည််ရွယ်ချက်က်ဖြင့် ရှုံးနိမ့််ခြင်း
ဘာဂ္ဂဆန်န်သည် အိုင်ိုင်စတိုင်၏ နှိုင်ိုင်းရသီအိုိုရီကို နားားမလည်ခဲ့ဘူးးလာား။
ဤစုံစမ်းစစ််ဆေးေးမှု၏ စာာရေးေးသူသည် ၂၀၀၆ ခုနှစ်ကတည်း်းက ဒတ်ချ််ဝေဖန်ရေးဘလောော့ Zielenknijper.com မှတစ်ဆင့် လွတ်လပ််သောောဆန္ဒကို ကာကွယ်သူတစ််ဦးးဖြစ်သည်။ သူသည် ဒဿနပညာရှင် ဝီလီယမ် ဂျိိမ််း ကို လေ့လာာပြီးးနောောက် မကြာမီ ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် အောင်ောင်ရီ ဘာဂ္ဂဆန် ကို လေ့လာာမှုစတင်င်ခဲ့သည်။
စာာရေးေးသူသည် ဘာဂ္ဂဆန်န်အာား ဘက်က်လိုက်မှုုမရှိဘဲ ဖတ််ရှုုခဲ့ပြီး ဘာာဂ္ဂဆန်သည် လွတ်လပ််သောောဆန္ဒကာာကွွယ််ရေးေးအတွက် ခိုင်မာသောဆင်င်ခြင်မှု
ကို ပေးေးလိမ့််မည်ဟု ယူဆခဲ့သည်။ သိုို့သော် ဘာာဂ္ဂဆန်၏ Creative Evolution
(၁၉၀၇) ကို ဖတ််ပြီးးနောောက် သူ၏ ပထမဆုံးးအထင်မှာ ဘာဂ္ဂဆန်န်သည် ရည််ရွယ်ချက်က်ဖြင့် ရှုံးနိမ့််နေေခြင်း
ဖြစ်သည်။
Creative Evolution
နှင့် ဒါဝင်၏ ဆင့််ကဲပြောင်ောင်းလဲမှု သီအိုရီ
ဘာဂ္ဂဆန်၏ Creative Evolution စာအုပ်သည် ထိုခေတ်က လူထုုစိတ််ဝင်င်စားားမှုကို ဖြည့်ဆည်းပေးခဲ့ပြီး ချားလ်စ် ဒါဝင်၏ ဆင့််ကဲပြောင်ောင်းလဲမှု သီအိုရီ အတွက် ဒဿနိိကဗေဒဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်အသံတစ််ရပ် အ အဖြစ် ပါဝင်ခဲ့သည်။
စာရေးသူ၏ ပထမဆုံးးအထင်မှာ ဘာဂ္ဂဆန်န်သည် စာာဖတ်ပရိိသတ်နှစ်မျိုိုးလုံးးအား ဖြည့်ဆည်းပေးရန် ရည်ရွယ််ခဲ့ခြင်းင်းဖြစ်သည် - ဒါဝင်၏ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမမှု သီအိုိုရီ (ပိုမိုယေဘုယျအားဖြင့် သိိပ္ပံပညာာရှင်မျာား) ကို ချီးကျူးးသူများနှင့် 🦋 လွတ်လပ််သောောဆန္ဒ ကို ယုံကြည််သူများ။ ရလဒ််အနေဖြင့် လွတ််လပ်သောဆန္ဒကာာကွွယ််ရေးေးသည် အားားနည််း
ခဲ့ပြီး တချို့အခြေေအနေများားတွွင် စာာရေးေးသူသည် ရည်ရွယ််ချက်ဖြင့် ရှုံးးနိိမ့်ရန် ရှင်းလင်းသော ရည််ရွယ်ချက်
ကို သတိပြုုမိိခဲ့သည်။
ဘာဂ္ဂဆန်န်သည် စာအုုပ်၏အစောောပိုင်ိုင်းတွင် ဒါဝင်င်ဝါဒီမမျာား
အား င်းင်းတိုို့သည် စာအုုပ်၏အဆုံးတွင် အောင်ပွဲရသူမများားအဖြစ် ထွက်က်ပေေါ််လာာမည်ဟူသော ဗိုက်အောောင့်ဗိုက်နာခံစားမှုုကို ပေးေးရန် ရည်ရွယ််ဟန်န်ရှိိပြီး သူ၏ကိုယ်ပိုင်အကြောင်းပြချက်ကို အခြေေခံအားဖြင့် ပျက်ပြားစေသည့် ထင်င်ရှားသော ဆန့််ကျင်င်ဘက်က်မှု
တစ်ခုကို လုပ်ဆောင်ခြင်းင်းဖြင့် ဖြစ််သည်။
စာရေးသူ၏ ပထမဆုံး စိတ်ကူးမှာ ဘာဂ္ဆန်သည် မိမိ၏စာအုပ်အောင်မြင်မှုကို ချားလ်စ် ဒါဝင်၏ ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ် သီအိုရီကို နှစ်သက်လာသော ပြည်သူလူထု၏ ရှုထောင့်မှ အာမခံရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ယင်းက သိပ္ပံပညာ၏ ထွန်းကားလာမှု
လွှမ်းမိုးနေသော ကမ္ဘာတွင် ဘာဂ္ဆန် ကမ္ဘာကျော်ရခြင်း အကြောင်းရင်းကို တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ရှင်းပြပေးသည်။
ဘာဂ္ဆန်၏ ကမ္ဘာကျော်မှု
ဘာဂ္ဆန်၏ ကမ္ဘာကျော်မှုသည် အမေရိကန် ဒဿနပညာရှင် ဝီလီယံ ဂျိမ်း၏ ကျေးဇူးတင်စကား
ကြောင့် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။ သီးသန့်စဉ်းစားပါက သေးငယ်သော ဉာဏပညာဆိုင်ရာ ပံ့ပိုးမှု
ဟု ယူဆရမည့်အရာသည် ဂျိမ်း၏ ကိုယ်ပိုင်ဒဿနကို ဟန့်တားနေသော အဓိက ဒဿနပြဿနာကို ဖြေရှင်းရန် ကူညီပေးခဲ့သည်။
ဝီလီယံ ဂျိမ်းသည် မိမိကိုယ်တိုင် အပြီးအပိုင်နှင့် ရင်ဆိုင်ပွဲ
ဟု ခေါ်သော စိတ္တဇဝါဒီများဖြစ်သည့် F.H. ဘရက်ဒ်လီ နှင့် ဂျိုးဆိုင်ယား ရိုက်တို့ကို ဆန့်ကျင်နေခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် နောက်ဆုံးအစစ်အမှန်အဖြစ် အပြီးအပိုင်ကို ထောက်ခံခဲ့ကြသည်။
ဂျိမ်းသည် ဘာဂ္ဆန်ကို အပြီးအပိုင်အယူအဆကို နောက်ဆုံးတွင် တားဆီးပေးခဲ့သော ဒဿနပညာရှင်အဖြစ် မြင်ခဲ့သည်။ ဘာဂ္ဆန်၏ စိတ္တဇအယူအဆကို ဝေဖန်မှုနှင့် စီးဆင်းမှု၊ ကွဲပြားမှုနှင့် လက်တွေ့ဘဝအတွေ့အကြုံတို့အပေါ် အလေးပေးမှုတို့သည် အပြီးအပိုင်များ၏ ရုပ်လုံးဖော်ခြင်းကို တိုက်ထုတ်ရန် ဂျိမ်းအား ကိရိယာများ ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ဂျိမ်းရေးသားခဲ့သည်မှာ-
ဘာဂ္ဆန်၏ ဒဿနသို့ အဓိက ပံ့ပိုးမှုမှာ ဉာဏဝါဒ (အပြီးအပိုင်) ကို ဝေဖန်မှုဖြစ်သည်။ ကျွန်ုပ်၏အမြင်တွင် သူသည် ဉာဏဝါဒကို အပြီးအပိုင် သေဆုံးစေပြီး ပြန်လည်ရှင်သန်ရန် မျှော်လင့်ချက်မရှိအောင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။
၂၀ရာစု အစောပိုင်းတွင်၊ ဘာဂ္ဆန်၏လုပ်ဆောင်ချက်များကို ပြင်သစ်ပြင်ပတွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် မသိရသေးစဉ်၊ ဂျိမ်းသည် ဘာဂ္ဆန်၏အယူအဆများကို အင်္ဂလိပ်စကားပြောကမ္ဘာသို့ မိတ်ဆက်ရာတွင် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။
ဂျိမ်း၏ ရေးသားချက်များနှင့် ဟောပြောချက်များမှတစ်ဆင့်၊ ဘာဂ္ဆန်၏အယူအဆများကို လူကြိုက်များအောင် ကူညီခဲ့ပြီး ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော ပရိသတ်အာရုံစိုက်မှုသို့ ရောက်ရှိစေခဲ့သည်။ ဂျိမ်း၏ သူ၏အယူအဆများကို ထောက်ခံပြီးနောက်နှစ်များတွင် ဘာဂ္ဆန်၏ဂုဏ်သတင်းနှင့် ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုသည် လျင်မြန်စွာ တိုးတက်လာခဲ့သည်။
သိပ္ပံပညာ၏ ထွန်းကားလာမှု
ဘာဂ္ဆန်၏ ကမ္ဘာကျော်မှုသည် သိပ္ပံပညာ၏ ထွန်းကားလာမှုနှင့် ချားလ်စ် ဒါဝင်၏ ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ် သီအိုရီ၏ ရေပန်းစားမှုတို့နှင့် ယှဉ်တွဲဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။
ချားလ်စ် ဒါဝင်၏ ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ် သီအိုရီ
သူ၏အလုပ်အကိုင်အစောပိုင်းတွင် ဒါဝင်၏ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီအတွက် ဒဿနဆိုင်ရာ ဆန့်ကျင်ဘက်အသံကို ရေးသားခြင်းဖြင့်၊ ဘာဂ္ဆန်သည် ဒဿနိကဗေဒမှ သိပ္ပံပညာ၏လွတ်မြောက်ရေးလှုပ်ရှားမှု၏ ရှေ့တန်းသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ဤလှုပ်ရှားမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ဒဿနပညာရှင် ဖရီးဒရစ် နီးရှားက သူ၏စာအုပ် ကောင်းမှုနှင့် မကောင်းမှုကို ကျော်လွန်၍ (အခန်း ၆ - ကျွန်ုပ်တို့ ပညာရှင်များ) တွင် ၁၈၈၆ခုနှစ်က အောက်ပါအတိုင်း ရေးသားခဲ့သည်-
သိပ္ပံပညာရှင်၏ လွတ်လပ်ရေးကြေညာချက်နှင့် ဒဿနိကဗေဒမှ သူ၏ လွတ်မြောက်ခြင်းသည် ဒီမိုကရေစီဖွဲ့စည်းပုံနှင့် ဖျက်သိမ်းမှု၏ သိမ်မွေ့သော နောက်ဆက်တွဲသက်ရောက်မှုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်- ပညာတတ်သူ၏ ကိုယ့်ကိုယ်ကို ဂုဏ်တင်ခြင်းနှင့် ကိုယ့်ကိုယ်ကို ယုံကြည်မှုသည် ယခုအခါ နေရာတိုင်းတွင် အပြည့်အဝ ပွင့်လန်းနေပြီး ၎င်း၏ အကောင်းဆုံးနွေဦးရာသီတွင် ရှိနေသည် - ဤကိစ္စတွင် ကိုယ့်ကိုယ်ကို ချီးမွမ်းခြင်းသည် ချိုမြိန်သည်ဟု ဆိုလိုခြင်းမဟုတ်ပါ။ ဤနေရာတွင်လည်း ပြည်သူလူထု၏ ဗီဇက “သခင်အားလုံးမှ လွတ်မြောက်ရန်!” ဟု အော်ဟစ်ပြီး သိပ္ပံပညာသည် သီအိုလိုဂျီကို အောင်မြင်သောရလဒ်များဖြင့် ခုခံပြီးနောက်၊ ၎င်းသည် “အစေခံ” အဖြစ် အချိန်ကြာမြင့်စွာ ရှိခဲ့ပြီး ယခုတွင် ၎င်း၏ စည်းကမ်းမဲ့မှုနှင့် မဆင်မခြင်မှုဖြင့် ဒဿနိကဗေဒအတွက် ဥပဒေများချမှတ်ရန်၊ ၎င်း၏အလှည့်တွင် “သခင်” အဖြစ် ကစားရန် - ကျွန်ုပ် ဘာပြောနေပါသနည်း! ကိုယ်ပိုင်အတွေးအခေါ်ဖြင့် ဒဿနပညာရှင်အဖြစ် ကစားရန် အဆိုပြုနေသည်။
သိပ္ပံပညာသည် မိမိကိုယ်ကို သခင်ဖြစ်လာရန်နှင့် ဒဿနိကဗေဒမှ လွတ်မြောက်ရန် ရည်မှန်းခဲ့သည်။
ဒဿနိကဗေဒ၏ ကိုယ်ပိုင်ကျွန်ပြုမှု
ဒီကာတ်၊ ကန့်၊ နှင့် ဟူးဆာလ် တို့၏လုပ်ဆောင်ချက်များမှ ဟန်နရီ ဘာဂ္ဆန် ပါဝင်သော ခေတ်သစ်ကာလအထိ၊ ထပ်တလဲလဲဖြစ်ပေါ်နေသော အကြောင်းအရာတစ်ခုမှာ- သိပ္ပံဝါဒအတွက် ဒဿနိကဗေဒကို ကျွန်ပြုရန် ကိုယ်တိုင်ချမှတ်ထားသော ကြိုးပမ်းမှုဖြစ်သည်။
ဥပမာ- အီမန်နူယဲလ် ကန့်၏ အပြီးအပိုင်သေချာမှု
အယူအဆသည် အမှန်တကယ်ဖြစ်ပြီး မယုံဖွယ်မရှိသော အသိပညာဖြစ်ကာ၊ အထူးသဖြင့် နေရာနှင့်အချိန်၏ အစစ်အမှန်ဖြစ်မှု (အငြင်းပွားမရနိုင်ခြင်း) ကို ယုံကြည်မှုနှင့်သက်ဆိုင်ပြီး၊ ဒေါ့ဂမာအဖြစ် လက်ခံကျင့်သုံးပြီး သူ၏ဒဿနတစ်ခုလုံး၏ အခြေခံဖြစ်သည်။
ကန့်၏ အပြီးအပိုင်သေချာမှုအယူအဆသည် အားကောင်းသော အဆို
ထက် ကျော်လွန်ပြီး အပြီးအပိုင်၊ မယုံဖွယ်မရှိသော အမှန်တရားကို ဆိုလိုခြင်းဖြစ်ကာ၊ ဘာသာရေးဒေါ့ဂမာနှင့် ဆင်တူသည်။ ကန့် ပညာရှင်များက ဤအယူအဆ၏ အခြေခံဖြစ်သော ကန့်၏ အကြောင်းပြချက်အကြောင်း အောက်ပါအတိုင်း ရေးသားကြသည်-
ကန့်သည် အကြောင်းပြချက်ကို သီးသန့် ဆွေးနွေးခဲ့ဖူးခြင်း မရှိကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့ သတိပြုနိုင်သည်။ ဤသည်မှာ ခက်ခဲသော အနက်ဖွင့်ဆိုရမည့် အလုပ်တစ်ခုကို ချန်ထားခဲ့သည်- ကန့်၏ ယေဘုယျနှင့် အပြုသဘောဆောင်သော အကြောင်းပြချက်ဆိုသည်မှာ အဘယ်နည်း။
ပထမဆုံး သတိပြုရမည့်အရာမှာ ကန့်၏ ရဲရင့်သော အဆိုပြုချက်ဖြစ်သည်- အကြောင်းပြချက်သည် အကြောင်းပြချက်အားလုံး၏ အမှန်တရားစီရင်သူဖြစ်သည်- လက်တွေ့ ရော စိတ္တဇပါ။ ကံမကောင်းစွာဖြင့်၊ သူသည် ဤအတွေးကို များစွာမဖွံ့ဖြိုးစေခဲ့ပဲ၊ ဤပြဿနာသည် စာပေတွင် အံ့အားသင့်ဖွယ် အာရုံစိုက်မှုနည်းပါးခဲ့သည်။
ကန့်၏အကြောင်းပြချက်ရင်းမြစ်: plato.stanford.edu
ဘာသာရေးများနှင့် ဆင်တူစွာ၊ အကြောင်းပြချက်
၏ အခြေခံသဘောသဘာဝကို ဖြေရှင်းရန် ပျက်ကွက်ခြင်းဖြင့်၊ ကန့်သည် တည်ရှိမှု၏ အခြေခံလျှို့ဝှက်ချက်ကို အပြီးအပိုင်အမှန်တရား အဆိုအတွက် အလွဲသုံးစားလုပ်ခဲ့ပြီး၊ ကန့်၏ဒဿနဆိုင်ရာ စီမံကိန်းအစတွင် ရှင်းလင်းစွာ ဆက်သွယ်ထားသော ရည်ရွယ်ချက်အလင်းတွင် ကြည့်ပါက ဒေါ့ဂမာဆန်သော သိပ္ပံဝါဒကို တည်ထောင်ရန် ရည်ရွယ်ချက်
၏ အထောက်အထားကို ပေးစွမ်းသည်- သိပ္ပံပညာကို မယုံဖွယ်မရှိ
သော သေချာမှုဖြင့် အခြေခံခြင်း။
စင်ကြယ်သော အကြောင်းတရားအပေါ် ဝေဖန်ချက် (A ထုတ်ဝေမှု နိဒါန်း - ၁၇၈၁)-
လူ့အကြောင်းပြချက်တွင် ဤထူးခြားသော ကံကြမ္မာရှိသည်- ၎င်း၏အသိပညာ၏ မျိုးစိတ်တစ်ခုတွင် မေးခွန်းများဖြင့် ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးဖြစ်စေသည်၊ ၎င်းတို့ကို အကြောင်းပြချက်၏ သဘာဝပင်ကိုယ် (ယနေ့ ကန့်ပညာရှင်များအဆိုအရ ကန့်က တိုက်ရိုက်မဖြေရှင်းခဲ့ပဲ၊ တည်ရှိမှု၏လျှို့ဝှက်ချက်နှင့် ညီမျှသည်) ဖြင့် သတ်မှတ်ထားသည့်အတိုင်း၊ ၎င်းသည် လျစ်လျူရှု၍မရပဲ၊ သို့သော် ၎င်း၏စွမ်းအားအားလုံးကို ကျော်လွန်သောကြောင့်၊ ဖြေရှင်း၍လည်း မရနိုင်ပါ... စင်ကြယ်သော အကြောင်းပြချက်ကို ဝေဖန်ခြင်း ... သည် ယခုအခါတွင် စိတ္တဇပညာအား သိပ္ပံပညာအဖြစ် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုအတွက် အရေးအကြီးဆုံး အလုပ်ဖြစ်သည် အကြောင်းပြချက်များကို ဒေါ့ဂမာဆန်စွာနှင့် သင်္ချာနည်းကျ သေချာမှုဖြင့် ပြသရန် လိုအပ်သည်...(A vii, A xv)
တည်ရှိမှု၏ လျှို့ဝှက်ချက်ကို အလွဲသုံးစားလုပ်မှုအတူတူကို ရီနီ ဒီကာတ်၏ နာမည်ကြီး cogito ergo sum (ကျွန်ုပ် တွေးတောသည်၊ ထို့ကြောင့် ကျွန်ုပ် ရှိသည်
) တွင်တွေ့ရသည်။ ယင်းသည် ကန့်၏အပြီးအပိုင်သေချာမှုနှင့် ဆင်တူပြီး သိပ္ပံပညာကို အခြေခံရန် မယုံဖွယ်မရှိသော အမှန်တရားကို တည်ထောင်ရန် ရှာဖွေသည်။
ဒဿနိကဗေဒ၏ တိုင်စင်များ
ဖြစ်သော အဲဒ်မွန် ဟူးဆာလ်၏ လုပ်ဆောင်ချက်တွင်၊ သေချာမှုဖြင့် သိပ္ပံပညာကို အခြေခံခြင်း
ရည်မှန်းချက်ကို အစကတည်းက ရှေ့တန်းတင်ထားပြီး၊ ဟူးဆာလ်သည် သူ၏အတိတ်ဒဿနမှ အတော်အသင့် သွေဖည်ခဲ့သည်။ ၎င်းကို ခေတ်ပြိုင်များနှင့် ပညာရှင်များက သစ္စာဖောက်မှု
ဟု ဖော်ပြကြပြီး၊ နောက်ပိုင်းတွင် ထိုအဓိကရည်ရွယ်ချက်ကို ဖြည့်ဆည်းရန် ကြိုးပမ်းမှုဖြစ်သည်- သိပ္ပံပညာကို အခြေခံခြင်း၊ လက်တွေ့တွင် ဒေါ့ဂမာမှတစ်ဆင့် သိပ္ပံပညာကို ဒဿနိကဗေဒမှ ခွဲထွက်နိုင်စေရန်
ဖြစ်သည်။
ဆီဘက်စတီယန် လုဖ် (ယဉ်ကျေးမှု၏ နေရာ၊ ၂၀၁၅)-
ဟူးဆာလ်၏ သမာဓိပြောင်းလဲမှု... သည် အသိပညာအတွက် အပြီးအပိုင်အခြေခံကို ရှာဖွေရန် လိုအပ်ချက်ကြောင့် လှုံ့ဆော်ခံရခြင်းဖြစ်သည်... ဤအခြေခံကို သမာဓိအတ္တတွင်သာ တွေ့နိုင်သည်... ဤလှုပ်ရှားမှုကို သူ၏မြူးနစ်နှင့် ဂါတင်ဂျင် ကျောင်းသားများက လော့ဂျစ်ကယ် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများ၏ ဖော်ပြချက်ဆိုင်ရာ၊ သီအိုရီမတိုင်မီ သဘောထားကို သစ္စာဖောက်မှုအဖြစ် ရှုမြင်ခဲ့ကြသည်။
ဘာဂ္ဆန်၏ ဒဿနိကဗေဒ တိုင်စင်အဖြစ် မြှင့်တင်ခံရခြင်း
သိပ္ပံဝါဒ၏ တိုးတက်မှုအတွက် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ရှုံးနိမ့်ရန်
ဘာဂ္ဆန်၏ မဟာဗျူဟာကျသော စွမ်းရည်နှင့် သူ၏လုပ်ဆောင်ချက် ဖန်တီးမှုဆိုင်ရာ ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ် (၁၉၀၇) မှတစ်ဆင့် ဒဿနိကဗေဒမှ သိပ္ပံပညာ၏လွတ်မြောက်ရေး လှုပ်ရှားမှု၏ ရှေ့တန်းသို့ ရောက်ရှိမှုတို့သည် ဘာဂ္ဆန်အား ဒဿနိကဗေဒ တိုင်စင်အဖြစ် မြှင့်တင်ရခြင်း၏ အကြောင်းရင်းဖြစ်နိုင်သည်။ သူ၏ လက်တွေ့ဒဿနဆိုင်ရာ ပံ့ပိုးမှုများအတွက် မဟုတ်ပါ။
ဘာဂ္ဆန်သည် နိုဘယ်ဆုကို ဒဿနိကဗေဒအတွက် မဟုတ်ဘဲ စာပေအတွက် ရရှိခဲ့သည်။ ယင်းတွင် မဟာဗျူဟာကျသော ရေးသားနိုင်စွမ်း ပါဝင်သည်။
"ဒဿနပညာကို ချစ်မြတ်နိုးသူ" ဆွေးနွေးဖိုရမ်မှ ဒဿနပညာရှင်တစ်ဦးက အခြေအနေကို ထိုးထွင်းသိမြင်စေမည့် အောက်ပါမေးခွန်းများကို မေးမြန်းခဲ့သည်။
ထိုအချိန်က အသက်ရှင်နေသော
အထူးချွန်ဆုံး ပညာရှင်၏ ဥပမာအချို့ကို ပြပါ။ Bergson ၏ ဤနာမည်ကျော် အံ့ဖွယ်ထူးချွန်လှသော ဒဿနပညာ၏ ဥပမာတစ်ခုကို ပြပါ။(2025) အိုင်းစတိုင်း၏ ဒဿနိကဗေဒ ရင်းမြစ်: ဒဿနပညာကို ချစ်မြတ်နိုးသူ ဖိုရမ်
ဤမေးခွန်းများက ဖော်ပြလိုသည်မှာ - Bergson သည် အစဉ်အဆက် အကြီးမြတ်ဆုံး ဒဿနပညာရှင်
ဖြစ်သည်ဟူသော အယူအဆကို ထောက်ခံနိုင်သည့် သက်သေအထောက်အထား မရှိခြင်းပင်။
အဂတိလိုက်စားမှု
သမိုင်းတွင် ဒဿနပညာအတွက် ကြီးမားသော နောက်ဆုတ်မှု
ဖြစ်စေခဲ့သည့် Bergson ၏ ဒဿနပညာအတွက် ကြီးမားသော ရှက်ဖွယ်ကိစ္စ
သည် မတော်တဆဖြစ်ရပ်တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့မည်မဟုတ်ပေ။
သူ၏ကိုယ်ရေးမှတ်တမ်းများတွင် အိုင်းစတိုင်၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်နေသော အပြုအမူသည် အခန်း တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း အဂတိလိုက်စားမှု၏ လက္ခဏာတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။
ဤစုံစမ်းစစ်ဆေးမှုက ဖော်ပြသည်မှာ Bergson သည် သိပ္ပံပညာ၏ ပိုမိုမြင့်မားသော အကျိုးစီးပွား
(ဒါဝင်ဝါဒနှင့် ဆက်စပ်နေသော သိပ္ပံဝါဒ) အတွက် ဆွေးနွေးပွဲကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ရှုံးနိမ့်ခဲ့ဟန်
ရှိပြီး၊ ဤအချက်ကို သူ၏ ၁၉၀၇ ခုနှစ်က Creative Evolution လက်ရာထဲတွင် ကြိုတင်မြင်တွေ့နိုင်ခဲ့သည်။